Column: ‘Israël, haar toekomst overschaduwd door onverwerkt verleden’

Geregeld schrijven bestuursleden van Kairos-Sabeel Nederland columns. Deze keer schrijft Jan den Hertog – voormalig voorzitter van Vrienden van Sabeel Nederland – over de tragische kanten van het aanstaande 70-jarig bestaan van de staat Israël.

Binnenkort wordt wereldwijd stilgestaan bij het 70-jarig bestaan van de staat Israël. Een staat die door de historicus Van der Heijden ooit in een boek werd getypeerd als ‘een onherstelbare vergissing’. In de epiloog van dat boek gebruikt Van der Heijden het begrip tragedie om de ontwikkelingen in en van de dan 60 jarige staat te beschrijven: een gebeurtenis die niet anders dan noodlottig kan aflopen.

Zoals geldt voor heel veel landen is ook Israel uiterst gewelddadig tot stand gekomen; daarin is zij alles behalve uniek. Historici waaronder Israëlische, hebben in afgelopen decennia nauwkeurige beschrijvingen gegeven van massa executies, deportaties van honderdduizenden Palestijnen, grootschalige verwoestingen en roof van Palestijnse bezittingen. De totstandkoming van de staat Israël betekende een ramp voor de daar wonende Palestijnen, een ramp die voortduurt tot de dag van vandaag.

Terwijl de Palestijnse Autoriteit de staat Israel reeds lang erkend heeft en Hamas meerdere keren een bestand aanbood, volhardt en verhardt Israel in haar agressieve politiek t.a.v. de Palestijnen in de bezette gebieden. Daarin ligt het tragische van de ontwikkelingen vanaf 1948 zoals door Van der Heijden beschreven. Vooralsnog een uitzichtloze situatie.   In ‘eigen land’ zorgen discriminerende maatregelen ervoor dat Israël zich ontwikkelt tot een joodse staat in plaats van een staat voor al haar inwoners.

Kan een tragisch verloop gekeerd worden? Ja dat kan, maar dat vraagt enorm veel arbeid en een hoge inzet om de eigen recente geschiedenis kritisch onder ogen te zien. Zo’n verwerking biedt alleen kans op een radicale verandering van de politieke koers tot dusver, als de joodse Israëli’s de verantwoordelijkheid durven en kunnen nemen voor het onrecht en geweld dat zij de Palestijnen aandeden en nog steeds aandoen.

Te beginnen bij de erkenning dat Palestijnse vluchtelingen zoals elke vluchteling op deze wereld, het recht heeft om terug te keren naar zijn oorspronkelijke woonplaats. Hoe dat erkende recht wordt ingevuld  is dan ‘vers twee’. Uit sociologisch onderzoek is overigens bekend dat veel Palestijnse vluchtelingen er niet op uit zijn om zich in Israel te vestigen. Voor hen is van meer belang dat hun rechten erkend worden en dat zij gezien en behandeld worden als gelijkwaardige partners; zonder deze uitgangspunten kan van een vredesproces geen sprake zijn.

Ik besef dat zo’n onderneming raakt aan de heersende herinneringscultuur en herdenkingspolitiek in Israel waar de holocaust bij velen een centrale plaats gekregen heeft bij de ontwikkeling van een joodse identiteit, met alle negatieve gevolgen van dien. En dat het ook om een kritische omwerking vraagt van heersende beeldvormingen over de niet – jood, de Arabier als eeuwige onbetrouwbare vijand, de jood als eeuwig bedreigd en geïsoleerd slachtoffer.  Het is echt een gigantische uitdaging die de moeite waard is nu het alternatief van de tragedie steeds meer vorm krijgt.

Een heel kleine minderheid van Israëli’s lukt het om afstand te nemen van de heersende gewelddadige zionistische denkbeelden en activiteiten. Ik doel op groepen als BreakingtheSilence, Zochrot en NewProfile, waarvan de leden het in Israel zwaar te verduren hebben. Het minste dat wij kunnen doen is dergelijke groepen daadwerkelijk steunen.