‘Fijnmazig’ Nieuwe column Toine van Teeffelen

Afgelopen zondag nam ik de Palestijnse bus naar Jeruzalem over de nieuwe Road 60, over de brug en door de tunnels. Dit is een weg die hoofdzakelijk door Israëli’s uit de nederzettingen in de zuidelijke West Bank wordt gebruikt die voor hun werk naar Jeruzalem moeten gaan. De Palestijnse bus, waarvan het beginstation in Bethlehem is, vervoert passagiers van Bethlehem en Beit Jala naar Jeruzalem. De meesten zijn houders van Jeruzalemse identiteitsbewijzen. Het checkpointsysteem is zo fijnmazig in zijn beperkingen dat Palestijnen uit het zuidelijke deel van de West Bank in het bezit van een vergunning alleen gebruik mogen maken van een ander checkpoint tussen het Bethlehem-gebied en Jeruzalem, Checkpoint 300.

Het checkpoint dat leidt naar de brug en de tunnels is – hoe zullen we het benoemen – een meer ‘open’ checkpoint, althans voor auto’s van de nederzettingen die in de mainstream Israëlische optiek niet te zeer in hun bewegingen mogen worden gehinderd. Israëlische auto’s hoeven zelden geheel te stoppen bij de checkpoints; zij mogen langzaam doorrijden. Israëlische chauffeurs hoeven hun identiteitsbewijzen niet te tonen. Palestijnse chauffeurs moeten stoppen en worden gecheckt.

Hoe dan ook, bij het beginpunt waarschuwde de buschauffeur de passagiers dat zij zonder een geldige Jeruzalem ID maar beter niet mee konden reizen want de soldaten waren strikt deze dagen. Wanneer ze gepakt werden, moesten ze een eind heuvelopwaarts teruglopen. Ik neem aan dat hijzelf en zijn busmaatschappij ook geen problemen wilden. Toen we bij het checkpoint aankwamen, bleken 6 of 7 van de passagiers, de meesten van middelbare leeftijd of ouder, geen (geldige) identiteitsbewijzen te hebben. Ze werden eruit gehaald. Toen de bus vertrok, zagen we ze bij de checkpoint zitten, vernederd. Mensen in de bus klikten met hun tong. Wat een manier om mensen zo te behandelen.

Nu gebeurde het dat het verkeer in de tunnels en op de brug helemaal vastzat vanwege een verkeersongeluk. Na 20 minuten wachten: wie zagen we naar de bus komen toelopen? De 7 passagiers. Ze kwamen gewoon weer terug. Kennelijk hadden de soldaten hen laten gaan.

Het checkpoint systeem oefent grote macht over de mensen uit. Soldaten kunnen doen wat ze willen. Wanneer ze met mensen willen spelen – haal ze uit de bus, laat ze een tijdje wachten, laat ze weer gaan naar Jeruzalem – dan kunnen ze dat doen. Tegelijkertijd was ik onder de indruk van de vastbeslotenheid van de passagiers die zich niet door de chauffeur lieten overreden noch terug wilden gaan maar bereid waren om te blijven zitten bij de checkpoint. Ze behaalden een mini-succes in de dagelijkse bezetting die ze ondergingen. Of, succes, is dat het goede woord?

Recentelijk kwam het bericht door dat Palestijnen met een vergunning, maar geen werkvergunning, 20 keer per drie maanden naar Jeruzalem en Israël mogen gaan. Alsof ze een knipkaart hebben. Ze mogen er niet overnachten. Dit is een maatregel om te voorkomen dat mensen met een vergunning binnen Jeruzalem of Israël blijven werken. Hun aantal reizen langs checkpoints wordt elektronisch gemonitord.

Het controlesysteem breidt zich uit, het netwerk van de bezetting verstrakt zich. Toch, mensen kunnen nooit helemaal worden ‘gedisciplineerd’.