De Israëlisch-Palestijnse Jack Munayer is in Nederland om te spreken over de situatie in zijn land Israël. Volgens hem spreken de kerken zich onvoldoende uit over het lot van de Palestijnen. ‘Christenen hebben de keuze: volg je eindtijdprofetieën of volg je de Bergrede?’

Remco van Mulligen  Nederlands Dagblad, zaterdag 25 september 2021

 

Jack Munayer staat met beide benen stevig in het Israëlisch-Palestijnse conflict. Hij heeft de Israëlische nationaliteit en groeide op in Jeruzalem. Zijn moeder is Britse en zijn vader is Palestijn. Hij maakt deel uit van de Palestijnse christelijke gemeenschap.

Munayer is coördinator van het Oecumenisch Begeleidingsprogramma in Palestina en Israël (EAPPI). Dit programma gaat uit van de Wereldraad van Kerken en werkt met buitenlandse vrijwilligers. Door corona ligt het werk echter al anderhalf jaar stil.

EAPPI ontstond in 2001 nadat de Palestijnse kerken de Wereldraad om hulp hadden gevraagd. Munayer woont en werkt in Jeruzalem. In het kader van de Vredesweek is hij op dit moment in Nederland.

EAPPI ligt in Israël de laatste jaren steeds meer onder vuur. De organisatie is opgezet met als doel Palestijnen te begeleiden in hun dagelijkse leven, als ze naar werk of naar school gaan. Vrijwilligers vanuit de hele wereld komen naar Israël om mee te lopen en mee te kijken – en ook om te registreren en rapporteren wat er gebeurt.

 

‘anti-Israëlisch’

De Israëlische regering meent dat EAPPI een club van activisten is, die anti-Israëlisch is en een boycot van dat land bepleit. Voor ‘begeleiders’ werd het daardoor steeds moeilijker het land nog in te komen. Op dit moment ligt het werk stil, omdat Israël sinds begin 2020 vanwege de coronacrisis geen buitenlanders meer toelaat. De grote vraag is of de mensen van EAPPI straks weer mogen terugkeren. 

Vredesorganisatie Pax organiseert deze week de jaarlijkse Vredesweek en nodigde Munayer uit naar Nederland te komen om over zijn werk te vertellen.

 

Waarom hebben Palestijnen begeleiding nodig?

‘Het begon twintig jaar geleden als experiment. Palestijnen werden lastiggevallen door het leger en de politie en al snel ontdekten we dat zij zich beter gedragen als er een buitenlander bij is om te observeren wat er gebeurt. Het geweld en het pesten neemt dan af.’

 

Zijn die soldaten bang voor slechte pr?

‘Het is een strijd om de publieke opinie. Daarnaast is er ook het internationaal recht: sommige dingen die zij doen, mogen niet.’

 

Kunt u daar een voorbeeld van noemen?

‘Een soldaat kan mensen wegsturen bij een checkpoint omdat hun schoenen ‘te wit’ zijn of omdat ze te veel boterhammen in hun tas hebben. Checkpoints zijn soms gesloten op tijden waarop ze open moeten zijn.’

 

EAPPI begeleidt ook schoolkinderen. Waarom is dat nodig?

‘Soldaten kunnen agressief zijn en tegen kinderen schreeuwen, hun tassen leeggooien. Kinderen zijn daardoor gespannen en kunnen zich slecht op de lessen concentreren. Ook kolonisten misdragen zich. Ze gooien met stenen, proberen de kinderen aan te rijden, schelden en spugen als de kinderen langs hun nederzetting lopen. Als wij meegaan, houdt dit pesten op. Omdat we er nu niet meer bij kunnen zijn, moeten deze kinderen lopend een omweg van drie uur nemen om op school te komen.’

 

Vergezelt EAPPI alleen Palestijnen of ook Israëli’s?

‘Vrijwel alleen Palestijnen. Israëli’s kunnen immers naar de politie of het leger stappen als ze hulp nodig hebben. Volgens het internationaal recht zijn de Israëli’s bovendien de bezetter. De nederzettingen zijn illegaal. Wij zullen nooit iemand begeleiden die daar illegaal leeft.’

 

U kunt nu uw werk niet doen. Is de situatie daardoor verergerd?

‘Christenen als internationale begeleiders zijn afwezig en daardoor minder betrokken bij het probleem. Dat maakt de dingen inderdaad erger. Tijdens de eerste lockdown wilde de Israëlische regering bijvoorbeeld de Jordaanvallei annexeren (in mei 2020, red). De aanname was dat de wereld met andere dingen bezig was. Onder druk is die annexatie toch uitgesteld.’

 

Israël ziet EAPPI als een groep antizionistische activisten. Is uw organisatie activistisch?

‘We komen niet met een activistisch doel: we volgen de mensenrechten en als we zien dat die geschonden worden, rapporteren we dat. Als Palestijnen de mensenrechten schenden, documenteren we dat ook. We werken met vele Israëlische organisaties samen en willen de relaties goed houden. Op onze manier helpen we Israël om met die schendingen te stoppen.’

 

Een kritische vriend van Israël?

‘Ik heb moeite met die typering, want ik ben Israëlisch burger, maar ik ben ook Palestijn. Ik kan niet bij een programma horen waarin ik de vriend van de een en de vijand van de ander moet zijn. Zo kijken we er ook niet tegenaan. We zijn tegen mensenrechtenschendingen en de Wereldraad is ook kritisch over de Palestijnse Autoriteit.’

 

Volgens u is er in het Westen weinig oog voor de Palestijnse kerken. Hoe komt dat?

‘Het beeld overheerst dat het Israëlisch-Palestijnse conflict gaat tussen jodendom en islam, west en oost. Palestijnse christenen vormen slechts 2 procent van de bevolking. Christenen in het Westen steunen vaak Israël sterk en sluiten doelbewust de ogen voor de Palestijnse kerken. Dit christelijke zionisme sluit niet aan bij de levens en ervaringen van Palestijnse christenen. Door de stichting van de staat Israël verloren wij ons leven. Als je gelooft dat dit de vervulling is van een profetie én dat God een goede God is, is dat een inherente tegenspraak. De meeste Palestijnse theologen steunen het zionisme niet, omdat een theologie die geen zegen is voor je naaste geen goede theologie is. Deze theologie schaadt de Palestijnse kerk. De meeste Palestijnse christenen hebben geen problemen met christelijke steun aan de staat Israël, maar wel met steun aan het schenden van de mensenrechten.’

 

Het is Vredesweek. Hebt u nog hoop op vrede in Israël?

‘Kijk naar Noord-Ierland, de val van de Berlijnse muur, het einde van apartheid in Zuid-Afrika. Conflicten kunnen eindigen. Maar op dit moment gaat het in Israël in de tegenovergestelde richting. In 2020 nam het vernietigen van Palestijns bezit met een derde toe ten opzichte van 2019. En dit jaar zijn in de eerste honderd dagen van de nieuwe regering het geweld en de pesterijen toegenomen. Het maakt voor Palestijnen niet heel veel uit of Netanyahu of Bennett premier is: het systeem is het probleem en dat blijft overeind.’

 

Er zijn pleidooien om Israël te boycotten. Vindt u dat een goed middel?

‘Wij richten ons op vrede en mensenrechten en dit hangt niet af van de politiek, maar van de publieke opinie. De meeste politici die ik hier spreek zijn goed op de hoogte van de situatie in Israël, maar ze spreken zich niet uit vanwege de invloed van Israëlische lobby’s en omdat de publieke opinie de bezetting steunt. Dat is wat moet veranderen en de kerken moeten daaraan bijdragen. Christenen hebben de keuze: volg je eindtijdprofetieën of volg je de Bergrede?’

 

Wat kunnen de kerken doen?

‘De westerse publieke opinie trekt zich veel aan van wat de kerken vinden. Als zij hun macht niet gebruiken voor het bereiken van een oplossing, dragen ze bij aan het probleem.’

 

Veertig jaar geleden spraken de kerken zich uit over Zuid-Afrika en noemden apartheid een zonde. Dit jaar noemde Human Rights Watch de situatie in Israël een vorm van apartheid. Vindt u dat ook?

‘De Wereldraad en EAPPI hebben hierover geen concreet standpunt ingenomen. Ik zou willen kijken naar wat Zuid-Afrikaanse christenen, die zich tegen apartheid hebben verzet, hierover zeggen. Als in Israël een op apartheid lijkend systeem heerst, moeten de kerken dat uitspreken. Desmond Tutu is een geweldig voorbeeld van iemand die dat doet. Een ander is de Zuid-Afrikaanse theoloog Frank Chikane. Ook hij herkent in de situatie in Israël zijn ervaring met apartheid.’